Werkt het bindend studieadvies (BSA)?

Werkt het bindend studieadvies (BSA)? Op 22 juni 2021 heeft de Minister van Onderwijs een advies gepubliceerd waarin de Minister concludeert dat het ( negatief) bindend studieadvies niet optimaal werkt. De Nederlandse universiteiten en de meeste hogescholen zijn desalniettemin van oordeel dat  het ongewenst en onverstandig is om het bindend studieadvies te schrappen. De laatste jaren verschijnen steeds meer onderzoeksrapporten die inzicht bieden in de kernvraag of het BSA het studiesucces van studenten bevordert. Welke factoren kunnen een negatief BSA voorkomen? Wat is er voor nodig om de werking van het bindend studieadvies te verbeteren?

Voor- en nadelen van het bindend studieadvies

De gedachte achter het BSA is het verlagen van uitval in het hoger onderwijs, het verkorten van de gemiddelde studieduur (en daarmee ook het verlagen van studiekosten voor zowel student als onderwijsinstelling) en studenten de weg wijzen naar een voor hen (beter) passende opleiding. Uit verscheidene onderzoeken komt een beeld naar voren dat de uitval van studenten in latere jaren substantieel afneemt en dat studenten door het BSA vooral (al) in het eerste jaar uitvallen. Het bindend studieadvies stimuleert studenten ook om (nog) beter hun best te doen waardoor ze beter presteren.

Uit een onderzoek door de Erasmus Universiteit volgt dat na invoering van het BSA, het aantal studenten dat het eerste jaar afrondt niet afnam, maar met 23 procent toenam. Het lijkt erop dat bij een hoge BSA norm minder studenten uitvallen dan bij een lagere BSA norm. Wellicht houdt dit ook verband met de faciliteiten die de Erasmus Universiteit haar studenten aanbiedt, zoals extra tentamenkansen en ruime compensatiemogelijkheden.

Over mogelijke nadelige effecten van het BSA is nog weinig bekend. Wel is duidelijk dat als aan een student onterecht een bindend studieadvies wordt opgelegd studievertraging het gevolg is. De daaruit voortvloeiende schade kan de betreffende student verhalen op de onderwijsinstelling.

Welke factoren kunnen de kans op een negatief BSA verkleinen

• Matchings,- en selectieactiviteiten voordat de student aan de opleiding begint, zodat de student goed geïnformeerd aan de opleiding begint en zich bewust is van zijn eigen motivatie en van de verwachtingen van de opleiding;
• Zijn er extra herkansingsmogelijkheden en/of compensatiemogelijkheden en wanneer vinden de herkansingen plaats en heeft de onderwijsinstelling overwogen om voor één of meer vakken een voldoende resultaat verplicht te stellen voor een positief bindend studieadvies;
• Is de inhoud, inrichting en het niveau van de propedeuse representatief voor de rest van de opleiding;
• Wordt de student vroegtijdig (gedurende het eerste halfjaar) gewezen op een gebrekkige studievoortgang, opdat de student meer mogelijkheden heeft om zich te herpakken;
• Studiebegeleiding is ook zo belangrijk: wordt de student tijdig en actief benaderd om studieachterstanden te bespreken, heeft de student een vaste begeleider en individuele studiebegeleiding en wat is de kwaliteit van de begeleiding;
• Hoe gaat de examencommissie en het CBE/COBEX om met persoonlijke omstandigheden en toepassing van de hardheidsclausule, is voldoende actuele kennis bij deze commissies aanwezig voor het beoordelen van een beroep op persoonlijke omstandigheden of een beroep op de hardheidsclausule.

Verbetersuggesties BSA

Onderzoek naar de werking van het BSA reikt interessante verbetersuggesties aan voor het hoger en wetenschappelijk onderwijs, zoals:

• Een extra herkansingsmogelijkheid voor de grootste struikelblok vak(ken);
• Compensatiemogelijkheden tussen vakken of binnen een module;
• Studiepunten per vak in plaats van per module. De gevolgen van het niet halen van een vak is hierdoor lager;
• Studeren moet je leren: begin het studiejaar niet met de moeilijkste vakken. Bied studenten ruimte om te wennen aan studeren aan een hogeschool of universiteit;
• Actieve individuele studiebegeleiding en coaching.